दोहा । अरब फुटबलले विगत केही दशकमा ठूलो परिवर्तनको सामना गरेको छ। क्षेत्रीय फुटबलको इतिहास १९६३ मा लेबनानमा सुरु भएको प्रतियोगितासँग जोडिन्छ। प्रारम्भिक चरणमा, प्रतियोगिताहरू अरब फुटबल फेडेरेसन र पछि युनियन अफ अरब फुटबल एसोसिएसन (UAFA) मार्फत सञ्चालन भइरहेका थिए। यस अवधिमा खेल केवल स्थानीय स्तरमा मनोरञ्जनको माध्यम मात्र थिएन, खेलाडीहरूको प्रतिभा प्रदर्शन गर्ने अवसर पनि प्रदान गर्थ्यो। यसले क्षेत्रीय फुटबलको लोकप्रियता बढाउने महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको थियो।
१९६३ देखि २०१२ सम्मको यात्रा निरन्तर थिएन। वित्तीय चुनौती, राजनीतिक अस्थिरता र संस्थागत कमजोरीले गर्दा प्रतियोगिता नियमित रूपमा सञ्चालन हुन सकेन। २०१२ मा अरब नेशन्स कप स्थायी रूपमा रोकियो। करिब सात वर्षसम्म अरब मुलुकहरूबीच साझा फुटबलको मञ्च अस्तित्वहीन रह्यो, जसले खेलाडी र प्रशंसक दुवैका लागि ठूलो रिक्तता सिर्जना गर्यो।
२०१९ मा कतारले फिफासँग औपचारिक प्रस्ताव पेश गरेर क्षेत्रीय फुटबल पुनर्जीवित गर्ने अभियान सुरु गर्यो। प्रस्तावको मुख्य उद्देश्य थियो: अरब फुटबललाई पुनर्जीवित गर्नु, विश्वकप पूर्वाधार परीक्षण गर्नु, र क्षेत्रीय खेल–कूटनीतिमा अरब क्षेत्रको प्रतिष्ठा वृद्धि गर्नु। फिफाले यो प्रस्ताव सकारात्मक रूपमा स्वीकार गर्यो र यसरी अरब नेशन्स कप फिफा संरक्षणमा नयाँ पहिचानसहित “फिफा अरब कप” मा परिणत भयो।
कतारको पहलले केवल प्रतियोगिता पुनर्जीवित मात्र गराएन, यसले अरब फुटबललाई अन्तर्राष्ट्रिय मान्यता दिलाउने काम पनि गरेको छ। कतारले देखाएको नेतृत्व, लगानी र पूर्वाधारको स्तरले प्रतियोगितालाई उच्चतम स्तरमा सञ्चालन गर्न सक्षम बनाएको छ।
फिफा अरब कपको पहिलो संस्करण २०२१ मा दोहामै आयोजना भयो। यस संस्करणले अत्याधुनिक स्टेडियम, VAR प्रविधि र विश्वकप पूर्वाधार परीक्षणमार्फत व्यवस्थापन क्षमताको उत्कृष्ट उदाहरण प्रस्तुत गर्यो। खेलमैत्री पूर्वाधार, दर्शक अनुभव र संगठनात्मक दक्षताले प्रतियोगितालाई स्मरणीय बनायो। पहिलो उपाधि अल्जेरियाले जितेको भए तापनि, कतारले देखाएको व्यवस्थापन क्षमता, पूर्वाधार र दर्शक सहभागिता सबैभन्दा चर्चित पक्ष बने। यसले क्षेत्रीय खेलाडीहरूलाई उच्च स्तरमा प्रदर्शन गर्ने अवसर मात्र दिएको थिएन, बरु अरब फुटबललाई अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चमा स्थापित गर्ने एउटा सशक्त प्लेटफर्म पनि बनेको थियो।
हाल दोहामा भइरहेको दोस्रो संस्करणले पनि यही दृष्टिकोणलाई निरन्तरता दिएको छ। विश्वकपपछिको पूर्वाधार, प्रविधि र व्यवस्थापन प्रयोगले कतारलाई पुनः अरब फुटबलको केन्द्र बनाएको छ। सहभागी राष्ट्रहरूको उत्साह, दर्शकहरूको भीड र व्यवस्थापनको परिपक्वता यस संस्करणलाई ऐतिहासिक बनाइरहेको छ।
कतारको भूमिका केवल आयोजकको सीमामा सीमित छैन। दुई संस्करण दुवै दोहामै आयोजना गरेर कतारले केवल खेलमैत्रीको केन्द्र मात्र बनेको छैन, बरु अरब फुटबल पुनर्जागरणको प्रमुख शक्ति पनि बनेको छ। यस पहलले क्षेत्रीय फुटबलको पुनर्जीवन, अन्तर्राष्ट्रिय मान्यता, र खेलाडीहरूको क्षमता प्रदर्शन गर्ने अवसरलाई एकसाथ सुनिश्चित गरेको छ।
फिफा अरब कपले केवल खेल प्रतिस्पर्धा प्रस्तुत गर्ने सीमामा सीमित नभई, अरब क्षेत्रको फुटबल पुनर्जागरण र अन्तर्राष्ट्रिय पहिचान निर्माणको उदाहरण पनि प्रस्तुत गरेको छ। कतारको नेतृत्व, रणनीतिक योजना, पूर्वाधार विकास र लगानीले निरन्तरता सुनिश्चित गरेको छ। यसले दोहालाई केवल आयोजन स्थलको रूपमा नभई अरब फुटबलको भविष्य निर्माण गर्ने केन्द्र बनाएको छ।
अरब फुटबलको इतिहास लामो संघर्ष र चुनौतीले भरिएको छ। १९६३ मा सुरु भएको यात्रा प्रारम्भिक उत्साहका साथ अघि बढ्दा पनि वित्तीय, राजनीतिक र संस्थागत कारणले बारम्बार अवरोध झेलेको थियो। २०१२ पछि करिब सात वर्षसम्म क्षेत्रीय फुटबल मञ्च शून्य रहँदा खेलाडी र प्रशंसक दुवै असहज अवस्थामा थिए। तर २०१९ मा कतारको पहलले यो रिक्ततालाई भर्न सफल भयो।
कतारले फिफा संरक्षणमा फिफा अरब कप स्थापना गरेर क्षेत्रीय फुटबलको स्थायी संरचना निर्माण गरेको छ। प्रतियोगिताको आधुनिक व्यवस्थापन, अत्याधुनिक स्टेडियम, डिजिटल प्रविधिको प्रयोग र विश्वकप पूर्वाधारको अनुभवले प्रतियोगितालाई उच्च स्तरमा सञ्चालन गर्न सजिलो बनाएको छ। यसले क्षेत्रीय खेलाडीहरूको प्रतिभा देखाउने अवसर मात्र दिएको छैन, अरब फुटबललाई अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा मान्यता दिलाउने दिगो संरचना पनि सिर्जना गरेको छ।
फिफा अरब कपले केवल खेल प्रतिस्पर्धा मात्र होइन, अरब क्षेत्रको फुटबल पुनर्जागरण, प्रतिभा विकास, पूर्वाधार प्रवर्द्धन र अन्तर्राष्ट्रिय पहिचान निर्माणको उदाहरण प्रस्तुत गरेको छ। कतारको नेतृत्व, लगानी र रणनीतिक दृष्टिकोणले यस क्षेत्रलाई केवल आयोजकको भूमिकामा सीमित नराखी, अरब फुटबलको पुनर्जागरणको अग्रणी शक्ति बनाएको छ।
अन्ततः, अरब फुटबलको विगतका संघर्ष र अस्थिरतापछि २०१९ मा सुरु भएको कतारको पहलले २०२५ सम्ममा पूर्ण सफलताको रूपमा परिणत भई, क्षेत्रीय खेलाडी र प्रशंसकका लागि मात्र होइन, अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चमा अरब फुटबलको स्थायी पहिचानको उदाहरण पेश गरेको छ। दोहा आज केवल प्रतियोगिताको स्थल नभई, अरब फुटबलको पुनर्जागरण र भविष्य निर्माणको केन्द्र बनेको छ।
